Museum Boijmans Van Beuningen lanceert dit najaar het grote onderzoeksproject ‘Kunst tussen de ruïnes’. Hoe verliep het leven voor Rotterdamse kunstenaars in de nasleep van het bombardement op 14 mei 1940? Hoe overleefden zij? En voor welke onmogelijke keuzes kwamen zij te staan? Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt: gedurende de bezetting bloeide de kunstwereld op.
Het project omvat een presentatie, plattegrond en publicatie die laten zien hoe groot de kunstwereld in Rotterdam was tijdens de Tweede Wereldoorlog. In Depot Boijmans Van Beuningen is kunst uit de collectie te zien die in die periode gemaakt werd of een andere connectie met de bezettingsjaren kent. Ook is het boek De vuurvogelgeneratie verschenen van kunsthistoricus en gastconservator Sandra Smets. Hierin beschrijft ze het leven van een tiental kunstenaars tijdens de oorlog in Rotterdam. Tot besluit is er een interactieve, online wandelkaart die iedereen uitnodigt om deze geschiedenis zelf te verkennen in Rotterdam.
De presentatie in Depot Boijmans Van Beuningen toont een rijke selectie schilder- en tekenwerk (plus enkele sculpturen) uit de MBVB-collectie. Het is werk van grotendeels Rotterdamse makers, zoals Agnes Canta, Wally Elenbaas en Dolf Henkes. Ze vertellen het verhaal van hun tijd: een wereld op drift, verwarring, bombardementen, ruïnes en onverwachte momenten van schoonheid. Veel werk is lang niet te zien geweest.
Hoe het dromerige lakpaneel met vissen van Jaap Gidding in de museumcollectie is beland, is onbekend, maar wel weten we dat het thuis hing bij Anton Mussert, toch geen kunstliefhebber. Er is zelfs een werk uit de collectie dat nog nooit museaal te zien was: een sculptuur van de controversiële kunstenaar Johan Polet. Graag gezien voor de oorlog en direct gecanceld erna: Polet had nationaalsocialistische sympathieën. Zijn Liggend vrouwelijk naakt kwam daardoor nooit op zaal. Tot nu. Want ook de donkere tinten horen bij de historie die ‘Kunst tussen de ruïnes’ bespreekbaar maakt.
Zo wordt onder andere ook het kunstopdrachtenbeleid tijdens de oorlog wordt belicht, bijvoorbeeld een grote tekening van Marie Willeboordse, met artsen en patiënten, weten we nu dat het een voorstudie is voor een monumentale muurschildering die ze tijdens de oorlog maakte in het toen nieuwe Cité Sanitaire (de GGD). En is er aandacht voor verschillende Joodse Rotterdamse kunstenaars, van wie het bestaan vergeten is geraakt. Samen geven ze een inkijk in de breedte van de Rotterdamse kunstwereld tijdens de bezetting.
De presentatie is samengesteld in samenwerking met gastconservator Sandra Smets
.
Afbeelding: Dolf Henkes, Verwoeste haven, 1985 – 1986, collectie Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Schenking: J. Schafthuizen 1990. Foto door Studio Tromp.
